Tác giả: Quách Tấn, Quách Giao
Nhà xuất bản Trẻ (bản in năm 2011)
------------------------------------------
Những ai yêu thích lịch sử, muốn tìm về lịch sử hoặc đơn giản là mang đôi chút tư tưởng hoài cổ sẽ tìm thấy được rất nhiều điều mới mẻ và quý báu từ cuốn sách này. Đây trước hết là một công trình nghiên cứu có giá trị về mặt tư liệu về một triều đại ngắn ngủi nhưng oai hùng trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Bên cạnh đó, nó cũng có thể được xem như một tập tiểu thuyết dã sử nhỏ gọn, đủ sức làm cho người đọc cảm thấy hứng thú và cuốn hút để có thể đọc một mạch từ chương này sang chương khác mà không cảm thấy khô khan, ngộp thở với những số liệu, chứng cứ như khi tiếp xúc với những cuốn sách mang tính hàn lâm, giáo khoa khác.
Câu chuyện được bắt đầu từ thuở khai thôn lập ấp nơi vùng đất Tây Sơn của dòng họ Hồ vốn là tổ ba đời của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ cho đến khi Gia Long xưng đế hiệu, nhưng trọng tâm vẫn là từ khi ba anh em nhà Tây Sơn bắt đầu mưu nghiệp lớn cho tới khi nhà Tây Sơn bị sụp đổ. Giai đoạn trên thật sự không dài, tính ra chỉ 24 năm, nhưng đó lại là lúc lịch sử thế giới chứng kiến sự rục rịch chuyển mình từ xã hội phong kiến lạc hậu sang nền sản xuất công nghiệp hiện đại. Các tác giả không chỉ tập trung riêng vào những chiến công hiển hách của ba anh em nhà Tây Sơn (không riêng gì Nguyễn Huệ) trong suốt quá trình nam chinh, bắc chiến, diệt trừ ngoại xâm, mà sách còn cung cấp thêm nhiều thông tin mới mẻ và thú vị về nhiều nhân vật lịch sử, tướng lãnh đương thời khác. Nội dung cuốn sách đã khái quát một cách khá đầy đủ quá trình hình thành, xây dựng, củng cố rồi tan rã của một triều đại mà tiếng vang của nó vẫn còn vọng đến mai sau. Những câu chuyện được kể đã hé lộ những nguyên nhân phải nói là hết sức đáng tiếc từ bên trong lẫn bên ngoài (nhưng có lẽ chủ yếu vẫn là từ bên trong) đã dẫn đến kết cục bi thảm của những vị anh hùng mà tư tưởng canh tân của họ đáng ra đã có thể thúc đẩy nhanh hơn quá trình phát triển của đất nước.
Sách được biên soạn bởi hai nhân sĩ xứ Bình Định, đó là nhà văn lão thành Quách Tấn và con trai ông, Quách Giao. "Tác phẩm này là kết quả của một tâm huyết lớn, khao khát thể hiện lại sự thật lịch sử trên chính mảnh đất chôn nhau cắt rốn của tác giả."(*) Đồng thời, đó còn là sự thể hiện tấm lòng tôn kính, tưởng nhớ của nhân dân, nhất là những người con đất võ, đối với các vị anh hùng dân tộc.
Lịch sử luôn để lại cho hậu thế những bài học thật quí báu và việc đọc những tác phẩm giàu tính tư liệu như Nhà Tây Sơn cũng là một cách học sử hiệu quả vậy.
--------------
(*) trích trong Lời đầu sách
